Հարաբերություններում անապահով լինելու զգացումն անորոշության և տագնապի ապրում է՝ կապված մեր հանդեպ այլոց (հիմնականում՝ զուգընկերոջ) վերաբերմունքի հետ։ Հարաբերություններում անապահով լինելու զգացման պատճառ կարող է լինել ինչպես սեփական անինքնավստահությունը, այնպես էլ այլոց վստահելու հետ կապված խնդիրները։ Անցյալում վերապրած դավաճանության հուզական բեռը, մանկության հասակում տեղ գտած բուլինգը, ծաղրը և բռնությունը, շարունակական նվաստացումների և վիրավորանքի պայմաններում ապրելը հարաբերություններում առկա անապահովության զգացման հիմնական պատճառներից են։
Անապահովության զգացման աղբյուրները կարող են լինել ոչ միայն ներքին, այլ նաև արտաքին՝ մեզանից դուրս գտնվող։ Զուգընկերոջ կողմից գաղտնապահությունը, սուտը, հուզական շանտաժը, պասիվ ագրեսիան, հարաբերությունների հանդեպ մակերեսային վերաբերմունքը և այլ դրսևորումներ նույնպես կարող են անապահովության զգացման պատճառ դառնալ։ Պասիվ ագրեսիայի մասին մեր գրառումը կարող եք կարդալ՝ սեղմելով այստեղ։
Հիշեք, որ երբ զուգընկերն ինքն է մեզ անապահով զգալու պատճառներ տալիս, այնուհետև պնդում, թե այդ զգացման պատճառը մեր մտավոր առողջությունն է, մեր մանկական տրավմաները, մեր ծնողների հետ հարաբերությունները և այլն, կարող ենք խոսել գազլայտինգի՝ հոգեբանական բռնության և մանիպուլյացիայի մասին։ Այդ մասին առավել մանրամասն կարող եք կարդալ՝ սեղմելով այստեղ։
Կարևոր է նաև տարբերել անապահովության զգացումը և խանդը։ Խանդը հույզ է, որը երբեմն առ երբեմն ունենում ենք բոլորս։ Այն կարող է մի պահ առաջանալ և որոշ ժամանակ անց անհետանալ։ Ի տարբերություն խանդի, անապահովության զգացումն առաջանում է որոշակի ժամանակի ընթացքում, դառնում է կայուն ներքին վիճակ և մշտապես մեզ հետ է մնում։ Օրինակ, երբ մենք տեսնում ենք զուգընկերոջը որևէ գրավիչ արտաքինով անձի հետ, կարող ենք խանդի զգացում ունենալ։ Իսկ երբ մենք զուգընկերոջ հետ հարաբերություններում մշտապես վտանգված կամ անբարենպաստ դիրքում ենք մեզ զգում, կարելի է խոսել անապահովության զգացման մասին։ Խանդը նաև անապահովության զգացման հայտանիշներից մեկն է։ Այդ հույզի մասին առավել մանրամասն կարող եք տեղեկանալ՝ սեղմելով այստեղ։
Անապահովության զգացման նշանները
Հարաբերություններում անապահով լինելու զգացումը յուրաքանչյուրիս մոտ կարող է դրսևորվել ուրույն ձևով: Ահա նման դրսևորումների մի քանի օրինակ․
- Սիրո կամ ուշադրության արժանի չլինելու զգացում,
- Լքված կամ մերժված լինելու վախ,
- Հարաբերությունների կայունության կամ ապագայի հետ կապված տագնապ,
- Սեփական կասկածները ցրելու համար զուգընկերոջից մշտական սփոփանք և մխիթարանք ստանալու կարիք,
- Աննշան միջադեպերի կամ զուգընկերոջ վարքի անէական դրսևորումների մասին տևական մտորում ու վերլուծություններ,
- Զուգընկերոջ մտադրությունների և վերջինիս անկեղծության հանդեպ թերահավատություն,
- Խանդ և սեփականատիրական զգացում,
- Զուգընկերոջ «նախկինի» կամ այլ մտերիմների հետ ի վնաս մեզ համամատվելու միտում,
- Անհարմարության զգացում՝ զուգընկերոջ ընկերների կամ հարազատների շրջապատում գտնվելիս,
- Սեռական կյանքի, սեփական սեռական գրավչության կամ զուգընկերոջ հետ սեռական համատեղելիության հետ կապված կասկածներ,
- Անհավատարմության կամ դավաճանության մասին անհիմն կասկածներ,
- Հարաբերությունների ապագայի հետ կապված անհանգստություն (ամուսնություն, երեխաներ և այլն),
- Սեփական արժեքի գիտակցման և ինքնահարգանքի ցածր մակարդակ։
Ինչպես ազատվել անապահովության զգացումից
Հարաբերություններում անապահով լինելու զգացումը վտանգում է ոչ միայն հարաբերություններն ինքնին, այլ նաև մեր մտավոր առողջությունը։ Այն կարող է դառնալ շարունակական սթրեսի, անհանգստության և դեպրեսիայի պատճառ։ Մշտապես անինքնավստահ լինելով և հաշտվելով մեր ստորակա դիրքի հետ՝ մենք կարող ենք նաև թույլատրելի դարձնել մեր հանդեպ անարդարության կամ բռնության դրսևորումները։
Հարաբերություններում անապահով լինելու զգացումից ազատվելու համար մտավոր առողջության մասնագետները խորհուրդ են տալիս կիրառել հետևյալ մոտեցումները․
Խնդրի հստակեցում
Խնդրի հստակեցումը ցանկացած հարցի լուծման առաջին քայլն է։ Նկատելով հարաբերություններում անապահով զգալու միտումը, մենք նախ պիտի հասկանանք, թե կոնկրետ որտեղ են դրա աղբյուրները։ Սա իհարկե չի նշանակում տրվել անվերջանալի մտորումների և վերլուծությունների։ Անվստահության զգացման պատճառները հստակեցնելու համար կարելի է նախ մտածել այն մասին՝ այդ զգացման պատճառներն արտաքի՛ն են, թե՛ ներքին։ Արդյո՞ք մեր զուգընկերն իսկապես կատարում է այնպիսի քայլեր, որոնք մեզ մշտական անորոշության և անվստահության մթնոլորտում են պահում, թե՞ այդ զգացումների պատճառներն ավելի շատ ներքին են և տարածվում են ոչ միայն տվյալ կոնկրետ անձի (ներկայիս զուգընկերոջ, ամուսնու կամ կնոջ) վրա։
Կա՞ն արդյոք գործողություններ, որոնք կատարելով՝ զուգընկերը կարող է մեկընդմիշտ ազատել մեզ անապահովության զգացումից։ Անապահովության զգացման հիմքում, որպես կանոն, որևէ մեկ հանգամանք չէ և այն չի կարող անհետանալ անհանգստություն պատճառող որևէ մեկ գործոնից ազատվելու դեպքում։ Օրինակ՝ մեզ կարող է անհանգստություն պատճառել զուգընկերոջ ընկերախմբի մասին ոչինչ չիմանալը կամ այնտեղ ներառված չլինելը։ Այն դեպքում, երբ նշված խնդրի լուծումը գտնվում է (մենք ծանոթանում ենք զուգընկերոջ ընկերների հետ կամ ներառվում ընկերախմբում) և անհանգստության զգացումն անհետանում է, կարելի է ասել, որ խնդիրն ամենևին էլ հարաբերություններում անապահովության զգացումը չէր։
Անապահովության զգացման պատճառները հստակեցնելիս՝ անհրաժեշտ է հաշվի առնել սեփական կյանքի բոլոր հանգամանքները՝ ծնողական անհավատարմությունը, նախորդ հարաբերություններում դավաճանված լինելը, մանկական տրավմաները կամ բուլլինգը, դիսֆունկցիոնալ ընտանիքում մեծանալը և այլն։ Պետք է լրացուցիչ գիտելիք ձեռք բերել այն մասին, թե նշված խնդիրներից յուրաքանչյուրն ինչ ազդեցություն կարող էր թողնել մեզ վրա և ինչպես կարող է կապված լինել անապահովության զգացման հետ։
Առողջ հաղորդակցում
Անապահովության զգացումը նվազեցնելու համար անհրաժեշտ է ստեղծել զուգընկերոջ հետ շփման և հաղորդակցման առողջ մթնոլորտ։ Դա, մասնավորապես, կարելի է անել քննադատությունից և գնահատականներ տալուց զերծ շփում ապահովելու միջոցով։ Անհրաժեշտ է անկեղծորեն արտահայտել սեփական անապահովության զգացումը և խրախուսել, որպեսզի զուգընկերը նույնպես նման կերպ վարվի։ Անկեղծ զրույցները կարող են հարաբերություններում փոխվստահության և փոխըմբռնման մթնոլորտ ստեղծել։ Երկրորդ կողմի տեսակետը լսելը կարող է օգտակար լինել նաև ստեղծված իրավիճակի օբյեկտիվ պատկերը ստանալու համար։
Ինչպես արդեն ասվեց, զրույց նախաձեռնողն այս դեպքում պիտի խուսափի քննադատության ցանկացած դրսևորումներից և մեղավորներ փնտրելուց՝ խնդրի ծագման աղբյուրներին անդրադառնալու փոխարեն՝ կենտրոնանալով հնարավոր լուծումների շուրջ։
Կարևոր է հիշել, որ առողջ հաղորդակցումը չի կարող օգտագործվել զուգընկերոջից սփոփանք ստանալու, նրան ստուգելու կամ հուզական շանտաժի միջոցով ուզածը ստանալու համար։ Նման մանիպուլյատիվ վարքի առկայության դեպքում նախ անհրաժեշտ է աշխատել այդ հանգամանքը շտկելու ուղղությամբ։ Մանիպուլյատիվ վարքի և դրա շտկման մասին կարող եք կարդալ՝ սեղմելով այստեղ։
Ինքնագնահատականի բարելավում
Անապահովության զգացման հիմքում հաճախ բացասական ինքնապատկերացումն է։ Անհրաժեշտ է որոշակի աշխատանք ձեռնարկել և ստուգել, արդյո՞ք սեփական անձի մասին պատկերացման բարելավումը նվազեցնում է անապահովության զգացումը։
Ինքնապատկերացումը բարելավելու լավագույն եղանակն ինքնազարգացումն է։ Դա անելու համար բնավ պարտադիր չէ ինքնազարգացման մասին գրքեր կարդալ։ Պետք է հիշել, որ ինքնազարգացման մասին կարդալը և իսկապես զարգանալը նույն բանը չեն։ Մեզ հետաքրքրող ցանկացած թեմայի մասին գիտելիք ձեռք բերելը, տվյալ հարցում հմտանալը, այն հոբբիի կամ մասնագիտության վերածելն ինքնազարգացման իրական օրինակ է։
Սեփական ուժեղ կողմերն հստակեցնելը և կյանքում դրանց ավելի մեծ կիրառում գտնելը նույնպես ինքնապատկերացումը բարելավելու արդյունավետ միջոց է։ Բոլորս էլ ունենք մի քանի այնպիսի հատկանիշ, որոնք մեզ կյանքում առավելագույն օգուտն են բերել (ընկերասիրություն, ֆիզիկական ուժ, անկեղծություն, հումորի զգացում)։ Այդ ուժեղ կողմերին նոր կիրառություն գտնելով, դրանք ի շահ մեզ և այլոց օգտագործելով՝ մենք կարող ենք արմատապես փոխել սեփական անձի մասին ունեցած կարծիքը՝ ամրապնդվելով այն մտքում, որ յուրաքանչյուրս ունենք մեր առավելությունները, որոնց շնորհիվ կարող ենք զգալի ձեռբերումների հասնել։
Անձնական սահմանների որոշում
Ամեն մարդն ինքն է որոշում, թե որն է իր հանդեպ ընդունելի և անընդունելի վերաբերմունքը։ Անձնական սահմաններ դնելով՝ մենք համակարգում ենք այլոց հետ մեր հարաբերությունները մեզ համար նախընտրելի կերպով՝ թույլ չտալով, որպեսզի մեր հարաբերությունները բացասաբար ազդեն մեր ինքնազգացողության և ինքնապատկերացման վրա։ Անձնական սահմանների մասին առավել մանրամասն կարող եք կարդալ՝ սեղմելով այստեղ։
Ինքնակարեկցանքի ձևավորում
Ինքնակարեկցանքը սեփական անձի հանդեպ դրական վերաբերմունքի ձևերից է։ Ինքնակարեկցանք դրսևորել՝ նշանակում է ինքդ քեզ ներողամտությամբ, ըմբռնումով և սիրով վերաբերվել (հատկապես անբարենպաստ իրավիճակներում)։ Կարեկցանքով վերաբերվել սեփական անձի հանդեպ՝ նշանակում է հոգատար գտնվել, խնայել ու խնամել սեփական անձը, լինել ակտիվ՝ լուծումներ փնտրելով սեփական խնդիրներին և շարունակելով զարգանալ։
Ինքնակարեկացանքի զարգացումը կարող է բարելավել մեր ինքնապատկերացումը՝ այնդպիսով նվազեցնելով նաև հարաբերություններում անապահով լինելու զգացումը։ Ինքնակարեկցանքի բարելավման եղանակներին կարող եք ծանոթանալ՝ սեղմելով այստեղ։
Բարեսրտության մտավարժանք
Հարաբերություններում անապահով լինելու զգացումն հաճախ ուղեկցվում է սեփական անձի մասին ունեցած բացասական կարծիքով և մեկ այլ անձի (զուգընկերոջ) հանդեպ բացասական վերաբերմունքով։ Նշված երկու խնդիրներն էլ հնարավոր է նվազեցնել բարեսրտության մտավարժանքի միջոցով։ Այս մտավարժանքի ազդեցությունն ապացուցվել է գիտական եղանակով։ Դրա մասին ավելին կարող եք իմանալ՝ սեղմելով այստեղ։
Մասնագիտական աջակցություն
Ինչպես արդեն ասացինք, հարաբերություններում անապահով լինելու զգացումը նախկին փորձի արդյունքում առաջացած և արմատացած խնդիր է։ Դրա պատճառների հստակեցման և բացասական ազդեցության նվազեցման համար կատարվող ինքնուրույն աշխատանքը երբեմն բավարար չէ։ Նման դեպքերում մտավոր առողջության մասնագետի (հոգեթերապևտ, հոգեբան) ծառայություններից օգտվելն առկա լուծումերից լավագույնն է։
Անհրաժեշտ մասնագետի կարող եք գտնել ինչպես Google-ում կամ Facebook-ում որոնում իրականացնելու միջոցով, այնպես էլ մեր «Մասնագետներ» բաժնում՝ սեղմելով այստեղ։ Հաշվի առեք, որ «Լավ ու Բարին» չի տրամադրում հոգեբանական ծառայություններ և չի ներկայացնում կայքում գրանցված մասնագետների շահերը։ Գրանցված մասնագետների ինքնությունը և անհրաժեշտ կրթության առկայությունը նախապես ստուգվում է։
