Սթրեսը և տագնապը երբեմն դժվար է լինում տարբերել իրարից։ Դրանք երկուսն էլ հուզական արձագանքներ են, սակայն սթրեսը, որպես կանոն, առաջանում է որևէ արտաքին գրգռիչի ազդեցության տակ։ Այդ գրգռիչը կարող է լինել ինչպես ժամանակավոր (աշխատանքային վերջնաժամկետներ, վիճաբանություններ), այնպես էլ տևական (խտրականություն, անաշխատունակություն, քրոնիկական հիվանդություններ)։ Սթրեսի վիճակում գտնվող անձիք այնպիսի մտավոր և ֆիզիկական հայտանիշներ են ունենում, ինչպիսիք են դյուրագրգիռությունը, զայրույթը, հոգնածությունը, մկանային ցավերը, մարսողական խնդիրները, անքնությունը և այլն։
Սթրեսի մասին մեր բոլոր հրապարակումներին կարող եք ծանոթանալ՝ սեղմելով այստեղ։
Ի տաբերություն սթրեսի, տագնապն արտահայտվում է մշտական, չափից դուրս արտահայտված անհանգստությամբ, որը չի անհետանում անգամ երբ գրգռիչ գործոնը բացակայում է։ Տագնապն հանգեցնում է գրեթե նույն զգացողություններին, ինչ սթրեսը՝ անքնություն, կենտրոնացման հետ կապված դժվարություններ, հոգնածություն, մկանային լարվածություն, դյուրագրգիռություն։
Թեթև սթրեսը կամ թեթև տագնապը հաջողությամբ հաղթահարվում են անհատի ներքին ռեսուրսների հաշվին։ Ֆիզիկական ակտիվությունը, սննդարար և բազմազան սնունդը, լավ քունը նույնպես կարող են էական ազդեցություն ունենալ այդ հարցում։
Տագնապի հաղթահարումը
Սակայն երբ սթրեսը կամ տագնապը չեն հաղթահարվում անձի ներքին ռեսուրսների և կենսակերպի փոփոխությունների հաշվին, ինչպես նաև սկսում են բացասական ներգործություն ունենալ առօրյա գործունեության կամ տրամադրության վրա, լավագույն լուծումը մտավոր առողջության մասնագետին դիմելն է։ Նման դեպքերում մասնագետն օգնում է հստակեցնել, թե կոնկրետ ինչ ապրումներ է ունենում անձը և առաջարկում է դրանք նվազեցնելու լրացուցիչ եղանակներ։ Օրինակ՝ մասնագետը կարող է ստուգել՝ արդյոք անձի մոտ առկա է տագնապային որևէ խանգարում։ Տագնապային խանգարումները տագնապի կարճատև դրսևորումներից տարբերվում են ոչ միայն տևողությամբ, այլ նաև ուժգնությամբ։ Նման դեպքերում տագնապայնթույունը կարող է պահպանվել ամիսներ շարունակ՝ բացասական ներգործություն ունենալով տրամադրության և բնականոն կենսագործունեության վրա։ Տագնապային խանգարումներից ագարոֆոբիան, օրինակ, արտահայտվում է բաց, անծանոթ տարածքների հանդեպ վախով։ Այն կարող է խանգարել անձին լիարժեք կյանքով ապրել և ունենալ մշտական, կայուն աշխատանք։
Ամենատարածված տագնապային խանգարումներից մեկն էլ ընդհանուր տագնապային խանգարումն է։ Հաճախորդի մոտ այն հայտնաբերելու համար մտավոր առողջության մասնագետն անցկացնում է հետազոտություն՝ մասնավորապես կենտրոնանալով անձի մոտ վերջին վեց ամիսների ընթացքում գրեթե ամեն օր առկա անհանգստության սաստիկ դրսևորումների շուրջ։ Անհանգստության առարկան այս դեպքում կարող է ամեն անգամ տարբեր լինել։
Տագնապային խանգարման մեկ այլ տարատեսակ է խուճապային խանգարումը, որն արտահայտվում է տագնապի հանկարծակի գրոհներով, որոնց պատճառով սկսվում է ուժգին քրտնարտադրություն, գլխապտույտ և շնչահեղձության զգացում։ Տագնապը կարող է արտահայտվել նաև որոշակի վախերի տեսքով (օրինակ՝ վախ թռիչքներից)։ Տագնապային դրսևորումներից մեկն էլ սոցիալական տագնապայնությունն է, որն արտահայտվում է սոցիալական տարատեսակ փորձառությունների հետ կապված մշտական վախով։
Տագնապային խանգարումները բուժվում են հոգեթերապիայի, դեղամիջոցների կամ այդ երկուսի համադրության միջոցով։ Լայնորեն կիրառվող թերապևտիկ մոտեցումներից մեկը կոգնիտիվ վարքային թերապիան է, որը կենտրոնանում է տագնապի հիմքում ընկած՝ մտքի անօգտակար օրինաչափությունների ի հայտ բերման և փոփոխման շուրջ։ Հնարավոր մեկ այլ միջամտություն է էքսպոզիցիոն թերապիան, որի ընթացքում անձը բախվում է իր մոտ տագնապ առաջացնող գործոններին թերապևտիկ՝ ապահով և վերահսկվող միջավայրում՝ այդպիսով հաղթահարելով այդ գործոնների հետ առնչվելու հետ կապված վախերը։
